101 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΛΑΧΑΝΑ

Εορτασμός Επετείου για τα 101 χρόνια της ιστορικής Μάχης του Λαχανά
Ο Δήμος μας τιμά αύριο την 101η επέτειο της μάχης του Λαχανά, στην ιστορική του πρωτεύουσα. Μια ημέρα μνήμης και βαθιάς τιμής στους ήρωες που κατέθεσαν την ψυχή και το αίμα τους στα ιστορικά χώματα του τόπου μας. 

Στις 17 Ιουνίου 2013, οι βουλγαρικές δυνάμεις κατείχαν την γραμμή Βερτίσκος-Πολύκαστρο, ενώ παράλληλα προετοιμαζόταν σχέδιο κατάληψης της Θεσσαλονίκης. Ο ελληνικός στρατός αντέδρασε έγκαιρα και επιτιθέμενος εξανάγκασε το βουλγαρικό στρατό σε άμυνα στην τοποθεσία Κιλκίς-Λαχανά.
Το σχέδιο επίθεσης των ελληνικών δυνάμεων προέβλεπε την προέλαση βόρεια και ανατολικά: οι 2η, 3η, 4η, 5η και 10η Μεραρχίες, καθώς και η Ταξιαρχία ιππικού θα κατευθύνονταν προς τον τομέα του Κιλκίς, ενώ οι 6η και 7η Μεραρχίες προς τον Λαχανά. Η 2η βουλγαρική στρατιά εγκατέστησε αμυντικά μια μεραρχία και τρεις ταξιαρχίες πεζικού, ενώ διέθετε και ένα σύνταγμα ιππικού για την εκτέλεση αντεπιθέσεων.

Λόγω της απόκλισης των κατευθύνσεων επίθεσης προς τα βόρεια (Κιλκίς) και ανατολικά (Λαχανά) το πεδίο της μάχης διαχωρίζονταν στους δύο αυτούς ξεχωριστούς τομείς. Τα ελληνικά τμήματα απώθησαν τις βουλγαρικές προφυλακές από το πρωί της 19ης Ιουνίου, ενώ το βράδυ της ίδιας μέρας είχαν καταλάβει το ύψωμα Γερμανικό, την Όσσα και την περιοχή Σκεπαστού. Το πρωί της επομένης εξαπολύθηκε η κύρια ελληνική επίθεση. Η 11η και η 6η Μεραρχία προσπάθησαν να πλησιάσουν σε απόσταση εφόδου τις κύριες βουλγαρικές θέσεις, ωστόσο ο περιοχή ήταν εντελώς ακάλυπτη, καθιστώντας φονικά τα βουλγαρικά πυρά. Ωστόσο η 7η Μεραρχία συνέχισε την προέλαση και εισήλθε στη Νιγρίτα. Στις 21 Ιουνίου το μεσημέρι το ελληνικό πεζικό έφτασε σε απόσταση εφόδου και εξαπέλυσε γενική εφόρμηση δια της λόγχης. Στις 16.00 ο ελληνικός στρατός εισήλθε στον Λαχανά καταδιώκοντας τα υποχωρούντα βουλγαρικά τμήματα μέχρι τα τελευταία υψώματα προς την πλευρά της κοιλάδας του Στρυμόνα.

Γράφει στα απομνημονεύματα του για την ιστορική μάχη ο Στρατηγός Πάγκαλος (πηγή στοιχείων: Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας (www. geetha. gr):
«21 Ιουνίου 1913… Η κατάσταση είναι πλέον δραματική. Η προέλαση της VI Μεραρχίας έχει σταματήσει. Ο Μέραρχος Συνταγματάρχης Δελαγραμμάτικας μετά από εισήγηση του Επιτελάρχου Ταγματάρχου Χατζηανέστη εξέδωσε γραπτή διαταγή προς τους Διοικητάς των Μοιρών να προωθήσουν τρείς πυροβολαρχίες διά της αμαξιτής οδού και προφορική εντολή όσοι αρνηθούν να αντικατασταθούν. "Κανείς δεν αρνείται" εβροντοφώνησε ο Διοικητής της επικεφαλής πυροβολαρχίας Λοχαγός Αμβράσογλου. Πράγματι κανείς πυροβολάρχης δεν αρνείται. 'Ισως αυτό να περίμεναν. Εκείνη τη στιγμή μια Πυροβολαρχία προσβάλλεται τυχαίως από εχθρικά βλήματα και εξουδετερώνεται.
"... Μετ' ολίγα λεπτά άρχισε η ιστορική εκείνη κίνηση. 'Εκαστον όχημα έφθανε βάδην μέχρι της κορυφογραμμής και εκείθεν εξώρμα εν φρενήρει καλπασμώ με απόσταση 60 μέτρων από το προηγούμενο επί της επικλινούς αμαξιτής προς την Λιγκοβάνην (Ξυλούπολις). Το Βουλγαρικό Πυροβολικό έβαλε μαινόμενον διά σφοδρού πυρός εναντίον εκάστου αναφαινομένου οχήματος. Ευτυχώς όλαι σχεδόν αι οβίδες του εξερηγνύοντο επί του εδάφους, πυκνός δε κονιορτός και καπνός εκάλυπτον μετ' ολίγον την βαλομένην ζώνην. Το θέαμα ήτο φοβερόν άμα και μεγαλειώδες.
'Απαντες οι αξιωματικοί του Στρατηγείου, Διοικηταί του Πυροβολικού κλπ εν αγωνία προσέβλεπον τας επί της οδού εκρήξεις, αλλά δεν ηδύναντο να διακρίνωσι τα αποτελέσματα ως εκ του κονιορτού και του καπνού. Ευτυχώς συνέβαινε το αυτό και δια τους Βουλγάρους πυροβολητάς των ανατολικώς του λόφου εχθρικών πυροβολείων.

Κατά τα θεωρητικά δεδομένα, αι απώλειαι έπρεπε να είναι μεγάλαι και κατά την γνώμη μας θα είμεθα ευτυχείς, εάν διήρχοντο σώα τα ημίση τουλάχιστον των πυροβόλων. Το αποτέλεσμα υπήρξε ανέλπιστον. Εκ των διελθόντων υπερτριάκοντα οχημάτων τρία μόνο επλήγησαν υπό των εχθρικών οβίδων και εξ αυτών το ένα μόνο καιρίως ώστε να παραμείνη επί της οδού ...
Εντός μιάς ώρας, 16 πυροβόλα ευρίσκοντο τεταγμένα εις θαυμασίας θέσεις και καλάς αποστάσεις (2000 - 2500 μέτρα) από των χαρακωμάτων και των πυροβολείων του Λαχανά. Εις εν εκ των βληθέντων βλητοφόρων παρετηρήθη το εξής περίεργο γεγονός, το οποίο απεδόθη εις Θείαν παρέκβασιν υπό των πυροβολητών και των φαντάρων μας. Ολόσωμος εχθρική οβίς έπληξε το εφόλκαιον του βλητοφόρου, διέτρησε τους κάλυκας των εν αυτώ οβίδων χωρίς να εκραγώσιν αύται, εφ' όσον δεν ήγγισεν τα εμπυρεύματα αυτών."

Η επίθεσις εκανονίσθη να γίνη αιφνιδιαστικώς την 3 και 30' μμ μετά σύντομον προπαρασκευή πυροβολικού.
Ο δρόμος για τους Εύζωνους του Παπαδόπουλου και του Βελισσαρίου είχε ανοίξει.
Το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων.
Την επίθεση κατά του λόφου Λαχανά την 3 και 30' μμ ανέλαβε να ενεργήσει το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων (Συνταγματάρχης Παπαδόπουλος Διονύσιος), το οποίο την ανέθεσε στο 9ο Τάγμα Ευζώνων (Ταγματάρχης Βελισσαρίου Ι.) με δύναμη έξη Λόχων Ευζώνων (4 Λόχοι του 9ου Τ.Ε. και 2 Λόχοι του 8ου Τ.Ε.)

Μετά δεκάλεπτη προπαρασκευή πυροβολικού κατά τη διάρκεια της οποίας οι 6 Λόχοι του Βελισσαρίου, προχωρούντες ταχέως, έφθασαν σε απόσταση εφόδου από την πρώτη γραμμή των Βουλγαρικών ορυγμάτων, το πυρ των αμυνομένων είχε εξασθενίσει σημαντικά. Ο Βελισσαρίου άρπαξε από τον γιακά τον περίφημο Βλάχο, τον σαλπιγκτή του, και τον κράτησε ορθό και μπροστά στους Βούλγαρους να σαλπίζει επί 5 λεπτά το σάλπισμα "εμπρός δια της λόγχης". Σύμφωνα με τις οδηγίες του οι Εύζωνοι έβαλαν αιφνιδίως ταχύτατο ολιγόλεπτο πυρ εναντίον του εχθρού, μετά το οποίο όρμησαν ακάθεκτοι και με βροντώδεις αλαλαγμούς εναντίον των επί της πρώτης οφρύος του λόφου βουλγαρικών χαρακωμάτων.

"... Η γραμμή των εφορμώντων λόχων, με τις απαστράπτουσας υπό τον ήλιο υπερχίλιες λόγχες, ομοίαζε με χαλύβδινη ταινία, η οποία απειλητική επήρχετο εναντίον των εχθρικών ορυγμάτων. Πριν αύτη φθάσει σε απόσταση 150 μέτρων περίπου και καθ' ήν στιγμήν το πυροβολικόν αναγκαζόταν να επιμηκύνει τη βολή του, οι αμυνόμενοι εγκατέλειψαν τα χαρακώματα φεύγοντες, ολίγοι κατ' αρχήν και στη συνέχεια πολύ περισσότεροι, μόλις οι αλαλάζοντες εύζωνοι πλησίασαν τις θέσεις τους.
Ο αγών υπήρξε σύντομος αλλά μεγαλειώδης. Το Βουλγαρικό πυροβολικό ημύνθη λυσσωδώς μέχρι τελευταίας στιγμής, βάλλον διά βολιδοφόρων με ρυθμιστή μηδέν. Η παρά τας νοτίας κλιτείς του λόφου πυροβολαρχία καταλήφθηκε ολόκληρη, του Πυροβολάρχου και των πλείστων πυροβολητών φονευθέντων επι τόπου.
Οι Βούλγαροι πανικόβλητοι εγκατέλειψαν 438 αιχμαλώτους και έξη πυροβόλα με τα κλείστρα ανέπαφα, τα δυο δε εξ αυτών εγκατελήφθησαν γεμάτα, των πυροβολητών λογχισθέντων επί των πυροβόλων των.
Το 1/38 Σ. Ευζώνων κατά την τριήμερη μάχη είχε συνολικά 252 νεκρούς και 443 τραυματίες μεταξύ των οποίων τον Δκτή του 8ου Τάγματος Ευζώνων Ταγματάρχη Ιατρίδη Γ., και όλους πλην ενός, τους Διοικητάς Λόχων του Τάγματος Κρητών.»

Στην αυριανή εκδήλωση για την 101η επέτειο της Μάχης του Λαχανά, στην επιμνημόσυνη δέηση για τους πεσόντες αγωνιστές, στο προσκλητήριο νεκρών και στην ομιλία για το ιστορικό του τριήμερου αγώνα, καλούμε όλους τους συνδημότες και τις συνδημότισσες μας να παραστούν αύριο Σάββατο στις 10:45 το πρωί στο Μνημείο του Λαχανά.